Rozwój czynności myślenia

-Związek myślenia z działaniem

Myślenie w okresie wczesnego dzieciństwa nie stanowi jeszcze odrębnej i samodzielnej czynności poznawczej, lecz podporządkowane jest praktycznym działaniom.

Można je zatem nazwać „myśleniem w działaniu” albo myśleniem sytuacyjnym, synpraktycznym, związanym bezpośrednio z oddziaływaniem dziecka na przedmioty, z manipulacją i aktywnością ruchową, z działaniem w świecie zewnętrznym.

 

Wg dialektycznej teorii rozwoju myślenie wywodzi się z działań motorycznych, wykonywanych na przedmiotach, ma ono zatem we wczesnych stadiach ontogenezy charakter konkretno-ruchowy. Ten rodzaj myślenia kształtuje się w miarę rozwoju działań przedmiotowych. 

W działania przedmiotowe włącza się począwszy od 2 roku życia, mowa. Nazwy przedmiotów i czynności wymieniane przez dorosłych, ich proste polecenia ułatwiają dziecku różnicowanie własnych czynności i wykonywanie celowych ruchów za pomocą odpowiednich środków i narzędzi.

 

-Stadia rozwoju myślenia w koncepcji Jeana Piageta

-Czynności zinterioryzowane pojawiają się w ostatnim (szóstym) stadium inteligencji sensoryczno-motorycznej (praktycznej). Przypada to mniej więcej na wiek 1,5 roku – 2 lata. Dziecko antycypuje wówczas realne działania przez eksperymenty myślowe, dzięki czemu dochodzi do zamierzonego wyniku. Nie działa już zatem chaotycznie, próbując na oślep różnych schematów czynnościowych, jakimi dysponuje.

-Na wiek około 2 – 6 lat przypada w systemie Piageta stadium inteligencji przedoperacyjnej, zaś okres od 6 – 11 roku życia cechują struktury poznawcze zwane operacjami konkretnymi.

-Ostatni etap rozwoju inteligencji to operacje formalne, których początki kształtują się w okresie późnego dzieciństwa między 11 a 12 rokiem życia, ostatecznie zaś utrwalają się te struktury w okresie adolescencji w wieku około 15lat.

-Rozwój pojęć wg Wygotskiego

Wygotsky uwydatnia złożone związki między pojęciem a słowem w okresie dzieciństwa.

We wczesnym etapie rozwoju równoważniki pojęć mają charakter tzw. synkretów, czyli przypadkowych zlepków pojedynczych przedmiotów, które zespoliły się w percepcji i wyobraźni dziecka w jeden obraz.

Na etapie myślenia kompleksowego dziecko uwzględnia już obiektywne związki między rzeczami, nie są to jednak reakcje logiczne, lecz powiązania dowolne, sytuacyjne.

Ostatni etap myślenia przedpojęciowego to pseudopojęcia. Dziecko dobiera wprawdzie wszystkie trójkąty do wzoru „żółty trójkąt”, kieruje się jednak wskaźnikami percepcyjnymi, a nie pojęciem trójkąta. Tworzenie pseudopojęć przypada na wiek przedszkolny, stanowią one niezwykle ważny szczebel pośredni między myśleniem kompleksowym i pojęciowym.

W tym samym czasie kształtują się też potoczne pojęcia, które dopiero w okresie późnego dzieciństwa i w dalszych stadiach rozwojowych mogą stać się pojęciami naukowymi.