Instytucje

Instytucje

Instytucje lecznicze:

•Oddział dzienny – dziecko większość dnia spędza w środowisku terapeutycznym, unika sytuacji stresowych i frustrujących związanych ze szkołą. Nauczanie odbywa się w szkole oddziałowej, związanej z programem terapeutycznym i w pełni zaspokaja potrzeby szkolne dziecka.

•Sanatorium neuropsychiatrii dziecięcej – ma na celu przeniesienie dziecka ze środowiska patogennego do środowiska terapeutycznego, w którym zaspokajane są jego potrzeby emocjonalne, przy równoczesnym właściwym oddziaływaniu wychowawczym.

•Leczenie szpitalne – na oddział pełno dobowy kieruje się dzieci wówczas, gdy ustalenie diagnozy w lecznictwie otwartym napotyka znaczne trudności. Wskazaniem do umieszczenia dziecka na oddziale mogą być również tak nasilone zaburzenia w zachowaniu, iż opieka i leczenie w innych warunkach byłoby niemożliwe lub gdy konieczne jest odizolowanie dziecka na pewien czas od niekorzystnego środowiska, najczęściej rodzinnego, rzadziej od szkoły.

•Specjalne placówki logopedyczne – stosowane, gdy zaburzenia mowy mogą powodować zaburzenia emocjonalne, lub być ich wynikiem.

•Poradnie psychologiczno – pedagogiczne.

Metody Terapii część 2

Metody Terapii (część 2)

1. Terapia Indywidualna:

W terapii indywidualnej dzieci w wieku przedszkolnym i młodszym wieku szkolnym Węgrzynowicz wyróżnia 2 etapy:

1)Etap projekcji – w którym następuje ujawnienie ogólnej postawy emocjonalnej dziecka i lęku podstawowego, ujawnienie typowej reakcji na trudności oraz lęków związanych z aktualną sytuacją życiową.

2)Etap kanalizacji – ma na celu wytworzenie społecznie wartościowych sposobów zaspokojenia pragnień i potrzeb. Na tym etapie podsuwa się dziecku wzory zachowań przez perswazję, tłumaczenie, sugestię. Zalecane nowe postawy dziecka wobec trudności życiowych należy racjonalnie uzasadniać, a następnie je utrwalić na tyle, by dały się przenieść na teren domu lub szkoły.

2. Terapia grupowa:

Terapia ta ma na celu leczenie zaburzeń kontaktów społecznych (nieśmiałości, zahamowania, konfliktów z rówieśnikami), w wieku 9-12 lat, gdy zaburzenia nie są jeszcze utrwalone, terapia daje szanse prawidłowego rozwoju ego i właściwej samooceny.

Oddziaływanie terapeutyczne zmierza do wytworzenia postawy aktywnej i krytycznej. W tym celu terapeuta pomaga dziecku ujawnić konflikt, przezwyciężyć reakcje lękowe przez pobudzenie do wspólnej ekspresji i podsumowania ról oraz pomaga dziecku w przetworzeniu mechanizmów obronnych w pożądane formy reagowania. 

Metody Terapii Część 1

Metody Terapii (część 1)

1. Terapia behawioralna

Wychodząc z założenia, że zaburzenia zachowania, które przejawia chory, zostało nabyte w wyniku procesu uczenia się, podstawowym celem terapii behawioralnej jest oduczenie pacjenta zachowań niedostosowanych  - patologicznych i nauczenie go zachowań prawidłowych.

Technika warunkowania reakcji przeciwstawnych - opiera się na metodzie, gdzie aby usunąć reakcje lękową na dany bodziec stosuje się go w czasie, gdy pacjent jest odprężony i zrelaksowany.

Technika warunkowania sprawczego polega na stosowaniu pozytywnych lub negatywnych wzmocnień tak, aby patologiczne zachowanie uległo wygaszeniu i żeby było stopniowo zastępowane przez reakcje bardziej dostosowane. 

Zaletą terapii behawioralnej jest to, że może ona być prowadzona zarówno przez personel medyczny, jak i rodziców odpowiednio przeszkolonych.

Największe skutki odnosi ona w przypadkach pacjentów z zaburzeniem zachowania, tików, fobii, jadłowstrętu psychicznego i u dzieci autystycznych. 

2. Socjoterapia

Socjoterapia opiera się na założeniu, że człowiek jest jednostką soma psychospołeczną, w której leczeniu istotną rolę przypisuje się działaniu społecznemu.

Socjoterapia może być ukierunkowana zarówno na pacjenta, jak i na jego otoczenie. W przypadku chorego dziecko najczęściej działaniami swoimi obejmuje rodziców. Oddziaływanie na rodziców ma na celu wykształcenie w nich stosunku do pacjenta, który sprzyja rozwojowi jego pozytywnych cech i możliwości.

Dzięki socjoterapii pacjenci rozwijają w sobie poczucie współodpowiedzialności, wzajemnego lepszego zrozumienia, większej gotowości współpracy, poszanowania pracy własnej i cudzej. 

3. Psychoterapia dzieci do lat 12:

Różnice sposobu prowadzenia psychoterapii i dziecka(Sokolik,1965):

• dziecko na ogół nie przychodzi z własnej woli, nie odczuwa potrzeby pozbycia się nieprawidłowych zachowań, z wyjątkiem przypadków, w których objawy (np. tiki) stawiają je w niekorzystnej sytuacji w grupie rówieśniczej.

• Bardzo ważnym osobami, które pozytywnie lub negatywnie oddziałują na dziecko w czasie terapii – są rodzice dziecka, zwłaszcza matka, toteż jest konieczne objęcie terapią całej rodziny, nie tylko samego dziecka.

• Wobec dziecka terapeuta nie może przyjmować postawy biernej, a więc całkowicie różnej od dyrektywnej postawy rodziców.

• Obcowanie z terapeutą wytwarza u dziecka nowy wzorzec idealnego dorosłego do naśladowania i identyfikacji. Jeśli wzorzec jest zbyt różny może dojść do utrudnień w terapii.

• U dziecka nikła jest możliwość dokonania retrospekcji i wyglądu w siebie, silne natomiast jest przeżywanie aktualności;

• Mechanizmy obronne dziecka są słabsze, jeszcze nieutrwalone, dlatego łatwiej odwracalne.

• Zachowania dziecka są łatwiejsze do interpretacji, gdyż dziecko nie maskuje tak silnie, jak dorosły swych uczuć lęku lub wrogości.

Postępowanie z dzieckiem przebiega w 3 etapach:

1)etap oswajania – w tym etapie rola terapeuty ogranicza się do życzliwej obecności i obserwowania, reagowania na każdą zmianę zachowania dziecka.

2)Etap kształtowania porozumienia emocjonalnego – zmierza do przezwyciężenia lęku dziecka przed ludzką twarzą. Etap ten trwa do momentu dopóki, do póki dziecko zacznie odzwierciedlać mimikę dorosłego, co świadczy o przełamaniu u dziecka poczucia obcości terapeuty.

3)Etap wytwarzania się więzi uczuciowej – wskaźnikiem powstania więzi uczuciowej może być reakcja negatywna – agresja, wrogość, złość. Innym wskaźnikiem powstania więzi jest wyróżnienie przez dziecko terapeuty, jako „matki zastępczej”.  Jest to niezbędny warunek do odzyskania przez dziecko równowagi psychosomatycznej i wyrównania opóźnień rozwojowych.

Teorie rozwoju psychicznego

1.Teoria konwergencji: William Stern - uważał, że dyspozycje psychiczne są zdeterminowane dziedzicznie, ich rozwój zależy jednak od wpływów środowiska, w którym człowiek żyje. Dopiero pod wpływem środowiska wrodzone zadatki aktualizują się i przekształcają w trwałe właściwości psychiczne. 

2.Teorie interakcyjne: uznają współdziałanie czynników dziedziczności i środowiska, dojrzewania i uczenia się, „natury” i „pielęgnacji” w rozwoju dziecka. 

3.Teorie behawioralne: tzw. Teorie S-R (stimulus – reaction) traktują rozwój przede wszystkim jako proces uczenia się społecznego. Osoby znaczące dostarczają dziecku wzorców zachowań i odpowiednich wzmocnień, dzięki czemu kształtuje ono społeczne motywy działania i osobowości (Sears; Maier). Istnieją inne jeszcze warianty behawioralnych teorii rozwoju, oparte na koncepcji warunkowania instrumentalnego opracowanej przez Skinnera i na badaniach laboratoryjnych nad dziećmi.

4.Teorie psychoanalityczne: psychoanalityczne koncepcje rozwoju biorą za podstawową teorię Zygmunta Freuda, rozmaicie ją zresztą modyfikują. Najbardziej znane są poglądy Eriksona. Erikson koncentruje się przede wszystkim na sferze czynności świadomych (Ego) i na rozwoju procesów psychospołecznych. W kolejnych stadiach, od narodzin człowieka do jego starości, kształtują się poszczególne składniki osobowości, specyficzne dla każdego życia. 

5.Teorie biogenetyczne: niektóre modele związane są z psychologią postaci. Teorie biogenetyczne charakteryzuje uznawanie prymatu czynników wewnętrznych, endogennych w rozwoju oraz podkreślenie zmian jakościowych, jak również kryzysów rozwojowych, powodujących brak ciągłości zmian. 

6.Teorie poznawcze: koncentrują się na umysłowym rozwoju jednostki, nie uważając go jedynie za wybranym szczególnie ważny aspekt ontogenezy, lecz za klucz do zrozumienia ogólnego rozwoju psychicznego. Poznawcza reprezentacja świata stanowi mechanizm wyjaśniający związki między człowiekiem a jego otoczeniem. Jest ona wyznaczona przez treść poznania (np. przedmioty, ludzie i ich zachowanie), kanał odbierający informacje (wzrokowy, słuchowy, dotykowy) o rodzaj reprezentacji.

Charakterystyka stadiów rozwoju wg. J.Piageta:

 Po zetknięciu się z koncepcjami psychoanalitycznymi Freuda i Junga pracował w laboratorium prowadzonym przez Alfreda Bineta, gdzie zrodziły się jego zainteresowania myśleniem i rozumowaniem dzieci. Jego teoria oparta jest na trwających ponad pół wieku obserwacjach i eksperymentach. Piaget stosował bardzo pomysłowe metody, pozwalające na analizę sposobów myślenia dzieci w sytuacjach problemowych a nie tylko na ocenę końcowego wyniku.

Etapy rozwoju osobowości

Osobowość dziecka jest strukturą złożoną, podlegającą w toku rozwoju dojrzewaniu i hierarchizacji. Można wyróżnić cztery różne stanowiska dotyczące początków kształtowania się osobowości:

•Osobowość istnieje od narodzin (neopsychoanaliza, M.Klein)

•Osobowość rozwija się w miarę dojrzewania, lecz zaznaczone już we wczesnych stadiach rozwoju różnice indywidualne prawie całkowicie określają jej przyszły kształt (teoria cech i teoria typów)

•Doświadczenie przeszłości ma znaczenie dla tworzenia się osobowości (teoria o nieustannym rozwoju osobowości)

•Koncepcja Eriksona – osobowość rozwija się kolejnymi etapami, rozwój trwa przez całe życie

Koncepcja Wallona:

-Rozwój osobowości jest zarazem rozwojem indywidualności, podmiotowości i rozwojem społecznym, tj. wzrastaniem jednostki w społeczeństwo.

-5 etapów rozwoju osobowości:

•Etap I – obejmuje życie wewnątrzmaciczne, jest to okres zależności od matki.

•Etap II – to stadium impulsywności ruchowej.

•Etap III – symbioza fizjologiczna przemienia się w więź uczuciową między dzieckiem a matką. Stadium emocjonalne. Dziecko nie odróżnia siebie od otoczenia.

•Etap IV – 2 -3 rok życia, zwrot ku światu zewnętrznemu. Dążenie do eksploracji świata. Dziecko uczy się pojmować dwustronne stosunki społeczne.

•Etap V – stadium personalizmu, dokonuje się wyraźne przeciwstawienie „ja” innym osobom, tego co „moje” temu co „twoje”.

•Etap VI – 6 – 11 lat, jest to okres różnicowania się osobowości pod wpływem kontaktów z członkami grupy rówieśniczej i nauczycielami, którzy stawiają dziecku nowe wymagania.

•Etap VIII – w okresie adolescencji znów na pierwszy plan wysuwają się potrzeby ja, mimo, że młodzież dąży także do wyładowywania swojej ekspansji na zewnątrz. Emocje nabierają charakteru ambiwalentnego, a o tym, czy w danej chwili zwycięża postawa egoistyczna, czy altruizm decydują często przypadkowe okoliczności. 

Rozwój społeczno - moralny

Rozwój zachowań społecznych i proces socjalizacji:

Rozwój społeczny polega na zdobywaniu dojrzałości do współżycia w społeczeństwie. Dziecko od pierwszych chwil po urodzeniu przebywa w środowisku specyficznie ludzkim. Pierwsze kontakty interpersonalne, w jakie wchodzi inicjowane są przez dorosłych.

Stopniowo, w miarę postępów rozwoju psychomotorycznego, poszerza się zakres i repertuar aktywności własnej dziecka. 

Rozwijają się także różnorodne formy aktywności społecznej, które zmieniają się i doskonalą wraz z wiekiem.

Kilkutygodniowe niemowlę odpowiada uśmiechem na uśmiech matki.

Pod koniec 2 miesiąca dziecko odwraca głowę w stronę, z której słyszy głos matki, a w 3 miesiącu uśmiecha się na widok osoby dorosłej oraz płacze, gdy zostaje samo.

Zachowania społeczne dziecka różnicują się z każdym miesiącem. Mniej więcej półroczne niemowlę stara się zwrócić na siebie uwagę dorosłych śmiechem, popiskiwaniem, wymachiwaniem rąk, podskakiwaniem.

 

Między 7 a 9 miesiącem niemowlęta wyraźnie różnicują osoby znane od obcych i przejawiają lęk wobec osób nieznajomych.

Gdy dziecko opanowało już chwyt pod kontrolą wzroku, wzrasta ilość różnych czynności, które może wykonywać. Naśladuje dorosłych i uczy się takich czynności, jak picie z kubeczka, posługiwanie się łyżeczką.

W miarę opanowania czynności lokomocyjnych i werbalnych dziecko zaczyna samo nawiązywać kontakty z dorosłymi i rówieśnikami. 

Rozwój emocjonalny

-Emocje we wczesnym dzieciństwie

Osiągnięcie przez jednostkę pełnej dojrzałości emocjonalnej jest procesem długotrwałym i nie każdy człowiek dojrzałość tę osiągnie.

Jeśli rozwój emocjonalny we wczesnych stadiach ontogenezy przebiega pomyślnie, można oczekiwać dalszego  prawidłowego kształtowania się uczuć. 

O przeżyciach emocjonalnych niemowlęcia wnioskujemy na podstawie jego reakcji wokalnych, mimicznych i pantomimicznych. Dziecko nie uświadamia sobie swych doznań.Można jednak na podstawie jego zachowania wyróżnić stany emocjonalne pozytywne oraz negatywne. 

-Rodzaje afektów i emocji

Osiągnięcie przez jednostkę pełnej dojrzałości emocjonalnej jest procesem długotrwałym i nie każdy człowiek dojrzałość tę osiągnie.

Jeśli rozwój emocjonalny we wczesnych stadiach ontogenezy przebiega pomyślnie, można oczekiwać dalszego  prawidłowego kształtowania się uczuć. 

Emocja strachu jest jedną z tych, które krystalizują się najwcześniej. Źródła jej tkwią w aktualnym stanie organizmu. Źródłem strachu najczęściej są bodźce niespodziewane, nagłe, obce i niezwykłe.

Gniew jest reakcją występującą już w okresie wczesnoniemowlęcym w wyniku pojawienia się przeszkody utrudniającej poruszanie się, w dalszych okresach życia – działanie. U niemowląt przejawy złości są przypadkowe, płynne. Dziecko płacze, krzyczy, pręży ciało, bije, wygina się. 

Radość i zadowolenie w okresie niemowlęcym wynikają z dobrego samopoczucia fizycznego. Towarzyszy im uśmiech i ogólna reakcja radosnego ożywienia. Reakcję tę można już zaobserwować u 3-miesięcznego dziecka.  

Polecamy serię książek Wojciecha Kołyszko dotyczącą uczuć. 

 

Dzięki tym mądrym książeczkom, obfitującym w zabawne i pouczające ćwiczenia rysunkowe, mali czytelnicy nauczą się, że uczucia są dobre i pożyteczne, czasem motywują do działania, a czasem przestrzegają przed niebezpieczeństwem. Dzieci dowiedzą się, że wszystkie emocje trzeba szanować i nie można się ich bać.